I. GİRİŞ

Bir sözleşme tipini incelemeden önce, sözleşme sürecinin ve tarafların bu süreçten tam olarak ne beklediği hususlarının belirlenmesi gerekir. Aksi halde, tarafların ihtiyaçlarına cevap vermeyen ve olası bir uyuşmazlıkta sorunları çözüme ulaştırmayan tabiri caizse “toplama” bir sözleşme ortaya çıkar.

Bu sebeple, yazımızda öncelikle yazar menajerliği veya yazar ajanlığı kavramına ve uygulamada bu kişilerden beklenen hizmetin niteliğine değinilecek akabinde bu sözleşmelerde yer verilmesi gerekilen hususları başlıklar halinde sıralamaya çalışacağız.

Ancak unutmamak gerekir ki, her sözleşme, tip sözleşme dahi olsa kendine özgü iş sürecine sahip olacağından kişiye özel hazırlanmalıdır.

II. YAZAR MENAJERİ VEYA YAZAR AJANI KİMDİR?

Yazar menajeri veya yazar ajanı olan anılan kişiler, çoğunlukla bir menajer gibi yazarın yayınevi seçiminde, yayınevi ile yapacağı sözleşmenin pazarlık aşamasında ve yayıneviyle yürütülen tüm süreçlerde, kitabın satış mecralarının belirlenmesinde, kitabın basımından sonra imza günleri vb. halkla ilişkiler süreçlerinin yürütülmesinde, yazarın sosyal medya hesabının yönetilmesinde rol oynayan kişiler olarak bilinmektedir.

Bununla birlikte, bu ajanlardan bazılarının yazarın, yazarlık kariyerine yön vermesi, örneğin sıradaki kitabının konusunu belirlemesi veya bu konuda fikir vermesi, ya da kitabın yazım aşamasında editörlük görevini üstlendiği haller de söz konusu olmaktadır. Dolayısıyla yazar ajanından yazara verebileceği hizmetlerin kesin bir çerçevesi bulunmadığı söylenebilecektir.

Özetle, yazar menajerinin durumu, sıradan bir simsar ve aracıdan farklı olarak yazar adına vekaleten iş gören kişi olarak değerlendirilebilecektir.

III. YAZAR MENAJERLİĞİ / YAZAR AJANLIĞI SÖZLEŞMESİNDE YER ALMASI GEREKEN TEMEL UNSURLAR

Yukarıda yazar menajerliği kapsamında verilen hizmetlerin kesin bir çerçevesinin olmadığı aksine farklı uygulamalarla karşılaşıldığından bahsedilmişti. Bu nedenle, sözleşmenin bu başlık altında yazılı olan unsurlarla sınırlı olmadığını ve tarafların tüm beklentilerini ve süreçte karşılaşabilecekleri durumları öngörerek duruma özgü sözleşmeler hazırlanmasının isabetli olacağı görüşündeyiz.

a. Sözleşme Kapsamında Verilecek Hizmetler: Yazar menajerliğinin net bir tanımı olmadığından verilecek hizmetlerin ayrıntılı şekilde yazılması tarafların sözleşmedeki hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi açısından önemli olacaktır.

b. Hizmetlerin İfası İçin Yetki Devri: Kitabın yazılması, yayınevleriyle görüşme, sözleşme imzalanması, basımı ve/veya sosyal medya hesaplarının yürütülmesi, imza günleri vb. organizasyonların yapılması gibi işlemlerde gerek kitap üzerindeki telif hakkının kullanıldığı işlemler yönünden gerek yazar adına sözleşme yapılması gibi işlemler yönünden ajanın yazar adına hareket edebilmesi için yazar üzerindeki yetkilerin sözleşme süresi ve sözleşme amacıyla sınırlı olarak ajana devredilmesi uygun olacaktır. Aksi halde, ajanın hangi sıfatla bu iş ve işlemleri gerçekleştirdiği hususu, yetki sorununa neden olabilir.

c. Hizmet Bedeli: Yazarın kariyerinin hangi noktasında olduğuna bağlı olarak taraflar hizmet bedelini belli bir ücrette sınırlayabileceği gibi asgari bir sınır belirlenerek ajanın satış gelirlerinden belli bir oranda pay alması usulü de söz konusu olabilir.

d. Nihai Karar Merciin Yazar Olması: Yazar ajanı ve yazar ilişkisinde aktif rol oynayan kişi her ne kadar birçok alanda yönlendirici rolüyle ajan gibi gözükmekle birlikte, yapılan tüm işlemler yazar adına ve hesabına yapılmakta olup yazarın kariyeri etkilenmektedir. Bu sebeple, nihai kararın yazarda olması, ajanın kendi başına iş ve işlemde bulunmasının önüne geçeceği gibi ajanı da belli ölçüde sorumluluktan kurtaracak bir öngörü olduğundan, iki tarafın da lehine bir düzenleme olarak sözleşmede yer bulmalıdır.

e. Özen ve Sadakat Yükümlülüğü: Sözleşme süresinde taraflar arasında kişisel bir ilişki kurulması nedeniyle, bu sözleşme süreci yönünden sıradan özen ve sadakat yükümlülüğü yerine daha kapsamlı bir hüküm getirilmesi gerekir. Kanaatimizce böyle ek bir düzenleme getirilmese dahi olası bir uyuşmazlıkta sıradan bir alım satım sözleşmesine nazaran ajanın, bu hizmeti bir iş – meslek düzeyinde yaptığı düşünülerek olağan özen ve sadakat yükümlülüğünün üzerinde bir yükümlülüğü olduğu kabul edilmelidir.

f. Sözleşmenin Sona Ermesi: Taraflar arasında yazarın kariyerini etkileyebilecek ve ajanın da günlük programında büyük yer kaplayacak birçok hizmetin görülmesine yönelik bir ilişkinin bulunması, taraflar arasındaki profesyonelliğin zaman zaman aşılmasına neden olabilmektedir. Kanaatimizce belli bir sürenin sonunda sözleşmenin sona ermesinin yanı sıra, sözleşmeye aykırılık hallerinde ve özellikle yazarın kariyerinin olumsuz etkileyebilecek bir yönlendirmenin yapılması gibi davranışlarda tek taraflı fesih hakkının tanınması, isabetli olacaktır.

IV. SONUÇ

Yazar menajerliği veya ajanlığı, ülkemizde ve uluslararası düzlemde çeşitli görünümleri olan bir meslek olarak karşımıza çıkmaktadır. Verilen hizmetlerin çeşitliliği sebebiyle, editörlük işinden fazlasının söz konusu olduğu anlaşılmaktadır.

Bu doğrultuda, yazar menajerliği veya ajanlığına dair bir sözleşmenin belli bir tip sözleşme yerine tarafların ihtiyacına ve sözleşmeden öngörülecek iş sürecine uygun sürece özel bir sözleşmenin düzenlenmesi isabetli olacaktır. Yazımızda yer alan unsurlar, uygulamada karşılaşılan sözleşmelerden yola çıkılarak, bir sözleşmede yer alması / düzenlenmesi önem arz eden temel başlıkları içermektedir.

Dolayısıyla bu unsurların temel olarak yer aldığı bir sözleşme amaca hizmet etmekle birlikte sürece özel bir sözleşme hazırlanması gerektiğin hatırlatmak isteriz. Konuyla ilgili bilgi ve danışmanlık almak isterseniz iletişim sekmesinden bize ulaşabilirsiniz.