I. GİRİŞ

Astrolojinin, Yunanca yıldız anlamındaki “astro” ve bilgi anlamındaki “logos” kelimelerinin birleşiminden türetildiği kabul edilmektedir. Bu doğrultuda, astroloji eğitimini alan ve/veya astrolog unvanına sahip olanların, gökcisimlerinin hareketlerini ve bu hareketlerin insan yaşamına etkilerini yorumladığı söylenebilecektir.

Özellikle son dönemde astroloji alanına olan ilgi, ülkemizde ve dünyada oldukça artmış olup internet ortamında ve sosyal medya platformlarında günlük – aylık – yıllık periyotlarda içerikler üretildiği görülmektedir. Söz konusu içerikler, astroloji alanında bilgilendirme yazıları olabildiği gibi “burç yorumu” adı altında karşımıza çıkmaktadır.

Yazımızda astroloji alanında üretilen burç yorumlarının eser sayılıp sayılamayacağı ve astrologlar ile danışanları arasındaki sözleşmenin hukuki niteliği açıklanmaya çalışılacaktır.

II. BURÇ YORUMLARI ESER SAYILABİLİR Mİ?

Burç yorumları; gazete ve dergilerde veya astroloji içerikleri üreten internet siteleri ile sosyal medya hesaplarında periyodik aralıklarda paylaşılmaktadır. “Günlük burç yorumları” gibi isimlerle adlandırılan içerikler, her ne kadar aynı göksel olayın yansımasına dayansa da içerik üreticinin kişisel yorumunu yansıtmaktadır. Bu sebeple, burç yorumlarının içerik yönünden olmasa da içeriğin aktarımı ve üslup yönünden kişiye özgü olduğu ve kişinin özgünlüğünü taşıdığı kanaatini taşımaktayız.

Eser kavramına ilişkin değerlendirme öncesinde, eser sayılmanın şartlarından kısaca bahsetmekte fayda görüyoruz.

• Öncelikle eser kavramının cisimleşmiş maddelere ait olduğunu belirtmek gerekir. Başka deyişle; mermer üzerinde bir heykel, kağıt üzerinde bir yazı veya plak, CD veya dijital ortamda kaydedilebilen bir şey var olmalıdır.
• Eser olması tartışılan varlığın, sahibinin özgünlüğünü taşıması; eser sayılmanın bir diğer unsuru olarak kabul edilmektedir.
• Eser sayılmanın son unsuru da, FSEK’te sayılan eser kategorilerinden birinin varlığıdır. Kanunda eser kategorileri; ilim – edebiyat, müzik, güzel sanatlar, sinema eserleri olarak sayılmıştır.

Sayılan şartlar doğrultusunda, burç yorumlarının; yazı ile günümüzde çoğunlukla dijital ortamda sabit hale geldiği, yorum olması sebebiyle sahibine özgü üslubu haiz olduğu ve yazı olması nedeniyle ilim – edebiyat eseri kategorisine dahil edilebileceği kanaatiyle, eser olabileceği görüşünü taşımaktayız.

Bu hususta, uygulamada astrologlar Nuray Sayarı ve Şenay Yangel arasında burç yorumunun izinsiz şekilde kullanılması konulu uyuşmazlıkta, Fikri Sınai Haklar Ceza Mahkemesi, burç yorumlarının eser sayılmayacağı yönündeki bilirkişi raporunu kabul ederek görevsizlik kararı vermiştir. Ancak Fikri Sınai Hukuk Mahkemesi, burç yorumlarını eser olarak kabul etmiştir. Dolayısıyla burç yorumlarına ilişkin uygulamada bir görüş birliği bulunmadığı görülmekte olup somut olayın niteliğine göre değerlendirme yapılması isabetli olacaktır.

III. BURÇ YORUMLARININ ESER SAYILMASININ UGULAMAYA ETKİSİ

Astrologlar, günlük – haftalık – aylık burç yorumları kapsamında içerik üretmelerinin yanı sıra danışanlarına doğum haritası danışmanlığı veya çeşitli alanlarda analiz hizmeti vermektedir. Nitekim bu hizmet, yasal bir hizmet olup bu alanda hizmet veren kişiler “fal, astroloji ve spiritualist hizmetler” adı altında vergi levhasıyla faaliyetlerini yasal şekilde sürdürebilmektedir.

Burç yorumlarının eser sayılması halinde, astrologların burç yorumu olarak ürettikleri içerikler, kendiliğinden telif hakkına konu olacak ve bu yorumların sahiplerinin izni olmaksızın ve kaynak gösterilmeksizin başkaları tarafından kullanımı, telif hakkının ihlali niteliğinde olacaktır.

Diğer yandan astrologların danışanlarına verdiği kişiye özel hizmetler ise, eser sözleşmesi mahiyetinde olacaktır. Zira sözleşme sonunda astrolog tarafından danışanına verilen doğum haritası veya belli bir konu hakkındaki yazılı ve/veya sesli doküman bir eser olarak teslim etmektedir. Bu noktada, astrolog tarafından danışana herhangi bir doküman teslim edilmiyorsa, sözleşme sonunda sabit hale gelebilecek bir doküman vb. unsur bulunmadığından, taraflar arasındaki sözleşme eser sözleşmesi değil hizmet sözleşmesi olarak nitelendirilmelidir.

Hal böyle olunca, burç yorumlarının eser sayılması, gerek telif hakkına konu olması gerek astrolog – danışan arasındaki sözleşmenin niteliği bakımından uygulamada değişikliklere yol açacaktır.

IV. SONUÇ

Astroloji son dönemde oldukça rağbet gören bir alan olarak karşımıza çıkmakta olup burç yorumları ve hatta kişiye özel astroloji danışmanlığı alan kişilerin sayısı da her geçen gün artış göstermektedir.

Bu sebeple, yazımızda astrologlar tarafından hazırlanan burç yorumları ile verilen danışmanlıklar ele alınmış ve burç yorumlarının eser sayılıp sayılamayacağı hususu incelenmiştir.

Alanın yargının yabancı olduğu bir kavram olması nedeniyle mevcut durumda emsal karar sayısı oldukça azdır. Nuray Sayarı ile Şenay Yangel arasındaki uyuşmazlık medyaya da yansıyan emsal bir karar olup hukuk davasında burç yorumları eser olarak kabul edilmiş iken ceza davasında aksi yöndeki görüş ile görevsizlik kararı verilmiştir.

Kanaatimizce burç yorumları ve astrologlar tarafından üretilen içerikler; birer yorum olup kişiye özgü bir üslubu haiz olduğundan -somut olayın özelliğine göre değerlendirilmekle birlikte- eser olarak kabul edilebilecektir.

Görüşümüzün uygulamaya etkisi ise,

• Burç yorumlarının vb. içeriklerin eser olmalarından doğan telif hakkına konu olması,
• Burç yorumlarının izinsiz ve kaynak gösterilmeksizin kullanımının telif hakkının ihlali niteliğinde olması,
• Sözleşme sonunda danışana yazılı veya işitsel bir doküman vb. içerik teslim ediliyor ise, astrolog ile danışan arasındaki sözleşmenin, eser sözleşmesi olması; aksi halde hizmet sözleşmesi niteliğini sürdürmesi, şeklinde karşımıza çıkacaktır.

Konuya ilişkin değerlendirmelerimiz bu yönde olup daha fazla bilgi ve danışmanlık almak isterseniz iletişim sekmesinden bize ulaşabilirsiniz.

Benzer yazımız: Web Sitesi Kopyalamak Suç Mu ? / Web Tasarımcıları Ne Yapabilir ?