I. GİRİŞ

Yurt dışında oldukça yaygın olan ve son dönemde ülkemizde de yaygınlaşan yeni bir trend yükselişte. Söz konusu trendin adı ise, gölge yazarlık veya hayalet yazarlık. Win – win (kazan – kazan) sisteminin yazı dünyasına uyarlanmış hali olan bu trendde, hem gölge yazar hem de fikirlerini (çoğu zaman yaşamını) yazıya döktürebilenler kazanıyor. Tabii gölge yazarlığın bir bakıma gizlilik arz etmesi ve genelde toplumda kendine yer edinmiş kişilerce tercih edilmesi nedeniyle arka planda telif haklarından başlarak gizliliğe varana kadar çeşitli hukuki işlemler ve sözleşmeler imza altına alınıyor. Biz de bu yazımızda, gölge yazarlık tanımından başlayarak olası bir sözleşmede yer alması veya dikkat edilmesi gerekilen hususları anlatmaya çalışacağız.

II. GÖLGE YAZARLIK NEDİR ? GÖLGE YAZAR NE İŞ YAPAR ?

Gölge yazarlık veya başka bir deyiş ile hayalet yazarlık, herhangi bir nedenden dolayı bir yazı eserini oluşturamayan veya tamamlayamayan kişilere, anonim şekilde verilen yazarlık hizmeti anlamında gelmektedir.

Söz konusu sistemde, genellikle esere ilişkin kurgu – fikir  nihai yazara ait olup işbu kurgunun geliştirilmesi ve yazıya dökülmesi eylemleri gölge yazar tarafından gerçekleştirilmektedir. Hal böyle olunca, kolektif bir çalışma sonucu ortaya bir eser çıkabilmekte her iki taraf da (yazar için eser, gölge yazar için hizmet bedeli) kazanmaktadır.

III. GÖLGE YAZARLIK (HAYALET YAZARLIK) SÖZLEŞMESİ NASIL OLMALI ?

Mevcut mevzuatımız ve internetteki kaynaklar incelendiğinde, doğrudan bu isim ile bir sözleşme olmadığını belirtmek isteriz. Zira yazının başında da açıkladığım üzere, gölge yazarlık kavramı – mesleği ülkemizde yeni yeni kabul gören bir alandır. Bu bağlamda, gölge yazarlara ve eser sahibi olmak isteyen kişilere yarar sağlaması amacıyla işbu yazıyı yayınlamakta fayda görüyoruz. Öyleyse olası bir gölge yazarlık sözleşmesinde olması gereken başlıca unsurları sıralayalım.

a. Çalışma Sistemi: Burada kitabın yazılması sırasında gölge yazar ile yazarın hangi aralıklar ve süre ile bir araya geleceği ve çalışma yöntemlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

b. Çalışma Süresi (deadline): Nihai olarak sözleşme bir hizmet üzerine kurulu olduğundan, eserin / kitabın ne kadar sürede ortaya çıkacağı hususunun özellikle belirlenmesi gerekmektedir. Deadline’ın belirlenmesinde bir kitabın yayın sürecinde geçireceği tüm hususların dikkate alınmasını da ayrıca tavsiye ederiz.

c. Sözleşme Bedeli: İfade ettiğimiz üzere, yazarlık her ne kadar bir sanat dalı olsa da gölge yazarlık bir zanaat noktasına değerlendirilmekte ve bu doğrultuda verilen hizmetin bir bedeli olmaktadır. Bu bağlamda, her iki tarafı da memnun edecek bir bedelin belirlenmesinde fayda bulunmaktadır.

d. Gizlilik: Gölge yazarlık sisteminde, adından da anlaşılabileceği üzere genellikle gizlilik arz eden bir işlem söz konusudur. Bununla birlikte, yazar olan kişi bir gölge yazar ile çalıştığını açıklasa dahi gölge yazar, yazar olan kişi ile ilgili özel bilgileri de süreç içerisinde öğrenebildiğinden ince düşünülmüş ve kapsamlı bir gizlilik hükmünün sözleşmede mutlaka yer almasını tavsiye ederiz.

e. Telif Hakları: Nihayetinde meydana gelen bir eser olup eseri asıl meydana getiren kişi, gölge yazardır. Bu doğrultuda, kitabın yayın sürecinde taraflar arasında herhangi bir çelişkiye yol açmaması amacıyla telif hakları hususunun net bir şekilde çözümlenmesi gerekecektir.

IV. SONUÇ

Bu yazımızda, yeni nesil yazarlık olarak adlandırabileceğimiz “gölge yazarlık” veya “hayalet yazarlık” konusuna değinmiş olduk. Söz konusu sistemde, hem gölge yazar hem de piyasaya kendi adı ile yayın yapan yazar nezdinde bir win – win durumu öngörülmekte. Her ne kadar, durum son derece avantajlı olsa da bu avantajın kitabın yazım sürecinden yayın sürecine kadarki toplam süreçte, her iki tarafın da mutabık kalacağı ve tarafların ilerleyen süreçte de hiçbir sorun yaşamamaları adına win-win prensibine uygun ve yukarıda belirttiğimiz her bir unsuru bünyesinde barındıran bir sözleşme tanzim edilmesinin isabetli olacağı kanaatindeyiz.

Daha fazla bilgi ve danışmanlık için İletişim bölümünden bize ulaşabilirsiniz.